iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Tahmini okuma süresi: 2 dk.
Bakanlar Kurulu tarafından 01.02.2016 tarihinde kararlaştırılan ve 08.02.2016 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan “İş Kanunu ve Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” çalışma hayatında “geçici iş ilişkisi” ve “güvenceli esnek çalışma” modellerinin yasal zeminlerinde yenilik getirecektir.
Türkiye’de 4857 Sayılı İş Kanunu ve 4094 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu ile daha önce yasaklanmış olan özel sektörün iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetine imkân sağlanmış, ancak mesleki anlamda geçici iş ilişkisi faaliyetinde bulunmasına izin verilmemiştir. 2016 Ocak ayı itibarıyla Türkiye İş Kurumundan izin alarak iş ve işçi bulmaya aracılık yapan 438 adet özel istihdam bürosu aktif olarak hizmet vermektedir.
Bakanlar Kurulu tarafından 01.02.2016 tarihinde kararlaştırılan ve 08.02.2016 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan “İş Kanunu ve Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” çalışma hayatında “geçici iş ilişkisi” ve “güvenceli esnek çalışma” modellerinin yasal zeminlerinde yenilik getirecektir.
Türkiye’de 4857 Sayılı İş Kanunu ve 4094 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu ile daha önce yasaklanmış olan özel sektörün iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetine imkân sağlanmış, ancak mesleki anlamda geçici iş ilişkisi faaliyetinde bulunmasına izin verilmemiştir. 2016 Ocak ayı itibarıyla Türkiye İş Kurumundan izin alarak iş ve işçi bulmaya aracılık yapan 438 adet özel istihdam bürosu aktif olarak hizmet vermektedir.
Geçici İş İlişkisi İçin Özel İstihdam Bürolarına Yasal Zemin Oluşturulacak
İşgücü piyasasında güvenceli esnekliği sağlamayı amaçlayan “İş Kanunu ve Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile Türkiye İş Kurumundan izin alan ve en az iki yıl iş ve işçi bulma hizmeti veren özel istihdam bürolarına, geçici iş ilişkisi kurma yetkisi tanınmaktadır. Düzenleme bir taraftan işletmelerin ihtiyaç duyduğu esnekliğe katkıda bulunurken diğer taraftan da işsizlerin iş bulma süresini kısaltıp uzun süreli işsizlik oranlarının azalmasına katkı sağlayacaktır.
Tasarı ile, 25.06.2003 tarihli ve 4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunun 2. maddesine;
“Özel İstihdam Bürosu; İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmesine ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık yapmak ve/veya geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti yürütmek üzere Kurum tarafından izin verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan büroları,” tanımı eklenecektir.
Geçici İş İlişkisi Düzenlenmesi Şekillerinde Değişiklikler
Tasarı ile, 22.05.2003 tarihli 4857 Sayılı İş Kanunun 7. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilecektir;
“Madde 7- Geçici iş ilişkisi özel istihdam bürosu aracılığı ile ya da holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde görevlendirme yapılmak suretiyle kurulabilir.
Özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi, Türkiye İş Kurumunca izin verilen özel istihdam bürosunun bir işverenle geçici işçi sağlama sözleşmesi yaparak bir işçisini geçici olarak bu işverene devri ile ;
a) 13üncü maddenin dördüncü fıkrası ile 74üncü maddede belirtilen hallerde, işçinin askerlik hizmeti halinde ve iş sözleşmesinin askında kaldığı diğer hallerde,
b) Mevsimlik tarım işlerinde,
c) Ev hizmetlerinde,
d) İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde,
e) İş güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde,
f) İşletmenin iş hacminin öngörülemeyen ölçüde artması halinde,
g) Dönemsellik arz eden iş artışları halinde,
Kurulabilir.
Geçici işçi sağlama sözleşmesi, ikinci fıkranın (a) bendinde sayılan hallerin devamı süresince, (b) ve (c) bentlerinde sayılan hallerde süre sınırı olmaksızın diğer bentlerde sayılan hallerde ise en fazla dört (4) ay süre ile kurulabilir. Yapılan bu sözleşme ikinci fıkranın (g) bendi hariç toplam sekiz
(8) ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilir. Geçici işçi çalıştıran işveren, belirtilen sürenin sonunda aynı iş için altı ay geçmedikçe yeniden geçici işçi çalıştıramaz.
29uncu madde kapsamında toplu işçi çıkarılan işyerlerinde, kamu kurum ve kuruluşlarında ve yer altında maden çıkarılan işyerlerinde bu maddenin ikinci fıkrası kapsamında geçici iş ilişkisi kurulamaz…” hükmü şeklinde değiştirilecektir.
Geçici işçi sağlama sözleşmesi ikinci fıkranın (a) bendinde sayılan hallerin devamı süresince, (b) ve (c) bentlerinde sayılan hallerde süre sınırı olmaksızın, diğer bentlerde sayılan hallerde ise en fazla dört(4) ay süre ile kurulabilir. Yapılan bu sözleşme ikinci fıkranın (g) bendi hariç toplam sekiz(8) ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilir. Geçici işçi çalıştıran işveren, belirtilen sürenin sonunda aynı iş için altı(6) ay geçmedikçe yeniden geçici işçi çalıştıramaz.
29. madde kapsamında toplu işçi çıkarılan işyerlerinde, kamu kurum ve kuruluşlarında yer altında maden çıkarılan işyerlerinde geçici iş ilişkisi kurulamaz.
Geçici işçi çalıştıran işveren, grev ve lokavt uygulanması sırasında 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 65. maddesi hükümleri saklı kalmak kaydı ile geçici iş ilişkisi ile işçi çalıştıramaz.
İkinci fıkranın (f) bendi (İşletmenin iş hacminin öngörülemeyen ölçüde artması halinde) kapsamında geçici iş ilişkisi ile çalıştırılan işçi sayısı, işyerinde çalıştırılan işçi sayısının dörtte birini geçemez. Ancak, on ve daha az işçi çalıştırılan işyerlerinde on işçiye kadar geçici iş ilişkisi kurulabilir. İşçi sayısının tespitinde, kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak, tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Geçici işçi sağlama sözleşmesi ile çalışan işçi, 30. maddenin uygulanmasında özel istihdam bürosu ve geçici işçi çalıştıran işverenin işçi sayısına dâhil edilmez.
Geçici işçi çalıştıran işveren, iş sözleşmesi fesih edilen işçisini fesih tarihinden itibaren altı ay geçmeden geçici iş ilişkisi kapsamında işçi çalıştıramaz.
Geçici işçi, geçici işçi çalıştıran işverenden özel istihdam bürosunun hizmet bedeline mahsup edilmek üzere avans veya borç alamaz.
Geçici işçi çalıştıran işveren;
a) İşin gereği ve geçici işçi sözleşmesine uygun olarak geçici işçisine talimat verme yetkisine sahiptir.
b) İşyerindeki açık iş pozisyonlarını geçici işçisine bildirmekle ve Türkiye İş Kurumu tarafından istenecek belgeleri belirlenen sürelerde saklamakla yükümlüdür.
c) Geçici işçinin iş kazası ve meslek hastalığı hallerini özel istihdam bürosuna derhal, 5510 Sayılı Kanunun 13. ve 14. maddelerine göre ilgili mercilere bildirmekle yükümlüdür.
d) Çalışma koşulları açısından işçisiyle emsal iş yapan geçici işçi arasında esaslı neden olmadıkça ayrım yapamaz.
e) Geçici işçileri çalıştıkları dönemlerde, işyerindeki sosyal hizmetlerden eşit muamele ilkesince yararlandırır. Geçici işçiler, çalışmadıkları dönemlerde ise özel istihdam bürosundaki eğitim ve çocuk bakım hizmetlerinden yararlandırılır.
f) İşyerindeki geçici işçilerin istihdam durumuna ilişkin bilgileri varsa işyeri sendika temsilcisine bildirmekle yükümlüdür.
g) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 17. maddesinde öngörülen eğitimleri vermekle ve iş sağlığı ve güvenliği açısından gereken tedbirleri almakla, geçici işçi de bu eğitimlere katılmakla yükümlüdür.
Sözleşme Süresinin Dolması
Sözleşmede belirtilen sürenin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisinin devam etmesi halinde, geçici işçi çalıştıran işveren ile işçi arasında sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılır. Bu durumda özel istihdam bürosu işçinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden sözleşme süresiyle sınırlı olmak üzere sorumludur.
Not: Söz konusu tasarı 23 Şubat 2016 tarihi itibariyle Sağlık, Aile ve Sosyal İşler Komisyonundan bazı değişiklikler ile geçmiş olup, Genel Kurulda da önemli değişikliklere uğraması muhtemeldir. Konuyla ilgili gelişmeler oldukça size aktaracağız.
