iskanunu.com 
İlgili Makaleler
İŞÇİLERİN İŞ SÖZLEŞMESİNİN VİDEO KAMERA GÖRÜNTÜLERİNE GÖRE FESHİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Bekir GEÇER
SSK Başkanlığı, Sigorta Müfettişi
I. GİRİŞ
İlk video kamera cihazının Ampex şirketi tarafından 1956 yılında California’da icat edildiği bilinmektedir.(1) İlk video kamera cihazı 1,1 metre uzunluğunda ve 665 kg ağırlığındayken bu gün kişisel cep telefonlarına entegre olacak boyuta indirgenmiştir. Bu teknolojik gelişme, her alanda olduğu gibi çalışma yaşamında da etkisini göstermiştir. Bu etkilerin başında işyerinde özellikle güvenlik amacı ile kurulan ve kullanılan kamera cihazlarının yapmış olduğu kayıtlara dayanılarak işçilerin iş sözleşmelerinin bildirimsiz olarak feshedilip edilemeyeceği sorunu gelmektedir. Bu sorunun çözüme kavuşturulması, aynı zamanda bir insan olarak işçinin temel hak ve özgürlükleri ile işverenin yönetim ve gözetim hakkı arasındaki denge ve ilişkinin çerçevesini de çizecektir.
II. İŞ AKDİNİN FESHİ BAKIMINDAN VİDEO KAMERA GÖRÜNTÜLERİNİN İSPAT GÜCÜ VE İMKANI
A. GENEL BİLGİLER
İşverenin her yönden işçiye göre güçlü olması ve onun her türlü eylemini her tür teknolojik araçla kaydedebileceği gerçeğine dayanarak, işçi karşısında bir adım önde olan işverenin, “silahların eşitliği prensibi” gereğince işçi ile ilgili olarak elde ettiği video kamera kayıtlarını her durumda iş sözleşmesi feshinde delil veya gerekçelendirme olarak kullanması imkanı bulunmasının beklenemeyeceği açıktır.
İşçiyi işe alan işveren, iş sözleşmesi kapsamında işçilerin fikri veya bedensel emeğini kiralamış olmaktadır. Bu açıdan bakıldığında da işverenin, işçinin tüm çalışma zamanını video kamera ile sürekli “göz altında” bulundurup irdeleyemeyeceği açıktır. Bu husus, “iş sözleşmesinin dürüstçe ifası kuralı” ile özetlenmektedir.
B. HANGİ HALLERDE VİDEO KAMERA GÖRÜNTÜLERİ İŞ AKDİNİN İŞVEREN TARAFINDAN FESHİNDE KULLANILABİLİR?
Konu İş Hukuku ile ilgili olmakla birlikte, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız olarak feshedildiği konusunda işçiler tarafından ileri sürülen itirazlar yargısal yoldan çözüme kavuşturulacağından, bu konunun çözümünde Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasası hükümleri esas alınmaktadır. Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasası’nda hukuka aykırı olarak elde edilmiş delillere dayanılarak işlem yapılıp yapılamayacağı konusunda hiç bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu konuda mevzuat boşluğu doktrinin, kişilik hakları, özel yaşam ve sır alanının ihlali ile elde edilen delillerin İş Hukuku’nda da kullanılamayacağı(2) görüşü ile giderilmektedir.
1. İŞÇİNİN PERFORMANS DÜŞÜKLÜĞÜ
İşverenin, işyerindeki tüm işçilerin performansını video kamera kayıtlarına dayalı olarak ölçmesi, işçilerin hareketlerinin sürekli video kamera ile kayıt altına alması, işçilerin hangi dakika verimli, hangi dakika verimsiz çalıştığının tek tek belirlenmesini gerektirir ki bu durum kötüye kullanılmaya müsait bir sistem ortaya çıkarır. Ayrıca her yönden güçlü olan işverenin işçiyi sürekli kayda alması dürüstlük kuralına da aykırı olmaktadır. Açıklanan nedenlerle video kamera kayıtlarına bağlı olarak işçinin performans düşüklüğü nedeniyle iş sözleşmesi feshedilemez.
Saatlerce yoğun biçimde çalışmış olan işçilerin, kısa bir süre için çalışma arkadaşlarıyla şakalaşıp, jargon tabiri ile “gırgır geçmesi” durumunda, bu konudaki video kamera kayıtlarına dayanarak işverenin iş sözleşmesini feshi “sözleşmenin dürüst biçimde ifası ölçütüne” aykırı olacağından(3) , bu konuda video kamera kayıtlarının kullanılması delil bakımından yetersiz olacaktır.
2. İŞÇİNİN İŞYERİ KURALLARI VE İŞVEREN TALİMATLARINA UYMAMASI
a. Genel İşyeri Kuralları
Tüm çalışmasının video kamera kaydına alınarak nerede kurallara uyduğu, nerede uymadığının tek tek belirlenmesi gerekir ki bu da kötüye kullanılmaya müsait bir sistem sunacaktır. İşverenin yönetim hakkı nedeniyle, işçilerin iş görme borcunu doğru biçimde yerine getirip getirmediği konusunda gözetim ve denetim hakkı saklı olmakla birlikte, bu hak işçilerin davranışlarınınsürekli video kamera ile kaydedilebileceği anlamına gelmemektedir.
b. İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları
İşçilerin iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına ve bu konudaki işyeri kurallarına aykırı hareketleri, çoğunlukla telafisi imkansız sonuçlara (iş kazası) neden olduğundan, insan hayatı ve sağlığının kutsallığı gereği, işçilerin iş sağlığı ve güvenliği konusundaki mevzuat veya işyeri kurallarına uygunsuz hareketleri konusunda video kamera kayıtlarına dayanılarak iş sözleşmesinin feshi mümkün bulunmaktadır.
3. AHLAK VE İYİ NİYET KURALLARINA AYKIRI DAVRANIŞ
İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlarının her türlü delille ispatı mümkün olduğundan, işçinin bu konudaki ihlallerinin video kamera kayıtları ile ortaya konmasında hukuka aykırılık ya da engel bulunmamaktadır. Bu konuda önemli olan husus, bir delilin elde edilmesi sırasında çiğnenen maddi hukuksal kural ile, kişilerin Anayasa ile teminat altına alınan insan onuru arasındaki dengenin sağlanmış olmasıdır. Aşağıda örnekleme yöntemi ile belirtilen durumlarda, işçilerin yaptıkları eylemler bazen Ceza Hukuku açısından cezalandırılmayı da gerektirdiğinden, işçilerin bu yöndeki ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket ya da tutumu, video kamera kayıtları ile ortaya konulup kanıtlanabilecektir.
Video kamera kayıtlarına dayanarak işverenlerin iş sözleşmesini feshi konusunda aşağıdaki örnekler, uygulamada en sık başvurulan durumlardır.
1. İşçinin işverene küfür veya hakaret etmesinin kamera kayıtları ile anlaşılması
2. Ahlaka aykırı beden hareketleri yapıldığının kamera kayıtları ile anlaşılması
3. Cinsel tacizde bulunulduğunun kamera kayıtları ile anlaşılması
4. İşyerinde hırsızlık veya hırsızlığa teşebbüs edildiğinin kamera kayıtları ile anlaşılması
5. İşçileri kışkırtma ve bozgunculuk yapıldığının kamera kayıtları ile anlaşılması
6. İşyerindeki alet, araç ve gereçlere zarar verildiğinin kamera kayıtları ile anlaşılması
7. İftira, dedikodu veya yalan haber yayıldığının kamera kayıtları ile anlaşılması
8. Yasadışı veya ideolojik faaliyette bulunulduğunun kamera kayıtları ile anlaşılması
9. İşyerinde alkol veya uyuşturucu madde kullanıldığı veya satıldığının kamera kayıtları ile anlaşılması
III. SONUÇ
Hukuk Usul Muhakemeleri Yasası’nda bu konuda sınırlama olmamakla birlikte doktrinde ve uluslararası uygulamalarda egemen olan “iş sözleşmesinin dürüstçe ifası kuralı” gereğince işverenlerin, iş sözleşmesinin feshinde video kamera kayıtlarını ancak ve ancak, işçinin iş sağlığı ve güvenliği kurallarına aykırı tutum ve davranışları ile işçilerin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlarının kanıtlanması bakımından kullanabilecekleri unutulmamalıdır.
(1) http://ilef.ankara.edu.tr
(2) Erdem ÖZDEMİR, İş Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklarda ispat Yükü ve Araçları, Bata Yayınları, İstanbul 2006, s.246
(3) Erdem ÖZDEMİR, a.g.e. s.247
