iskanunu.com 
1 Mart 1977’den beri yürürlükte olan, Avusturya-Belçika-İtalya-Lüksemburg-Hollanda- İspanya-Portekiz-Türkiye arasında imzalanmış Avrupa Sosyal Güvenlik anlaşması ile ilgili, SGK tarafından bir Genelge yayımlandı. Genelge’de Avrupa Sosyal Güvenlik Anlaşması hükümlerine dayanarak Türkiye ile arasında ayrıca bir sosyal güvenlik anlaşması bulunmayan İspanya ve Portekiz ülkeleri ile geçici görevlendirme durumunda uygulanacak sosyal güvenlik uygulamalarına değinildi.
Avrupa Sosyal Güvenlik Anlaşması ile bu anlaşma ile birlikte yürürlük kazanmış Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin Ek Anlaşma, İspanya ve Portekiz ülkelerine geçici görevle gönderilen ya da o ülkelerden Türkiye’ye gönderilmiş çalışanların sosyal güvenlik bakımından hangi mevzuata tabi olup sigorta işlemlerinin nasıl yürütüleceğini düzenlemiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından 14 Ekim 2021 tarihinde yayımlanan 2021/34 sayılı Genelge ile de, uygulamanın detayları netlik kazanmıştır.
İspanya veya Portekiz ile Türkiye Arasındaki Sosyal Güvenlik Uygulamaları
Avrupa Sosyal Güvenlik anlaşmasına taraf olması sebebiyle, Türkiye ile İspanya ya da Portekiz ülkeleri arasında geçici görevle çalıştırılmış işçiler, 12 ayı geçmemek üzere, ülkesinde istihdam edildikleri akit ülkenin mevzuatına tabi olurlar. Bu kapsamda ülkemizden Portekiz ya da İspanya’ya geçici görevlendirilen çalışanlara CE1 Belgesi verilir.
12 ay olarak belirlenmiş sürenin uzatılıp uzatılmaması ile ilgili karar, işverenin talebi karşısında yetkili kurumların karşılıklı mutabakatına bırakılmıştır. Bahsedilen mutabakat sağlanırsa, 4/1-a kapsamında sigortalı çalışanın süresi, İspanya ya da Portekiz ülkelerinde görevlendirildiği süre 1 yılı aştığında iş sona erene kadar istisnai olarak uzatılabilir.
İşçiler Hangi Ülkenin Mevzuatına Tabi Olacak?
Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi’nin 14. Md./I-a bendi gereği, bir Akit ülkesinde çalışan sigortalı ülkesinde çalıştıkları Akit taraf mevzuatına tabi olur.
Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi’nin 15. Md./I-a bendi gereği ise, sözleşmeye taraf olan ülkelerden birinde işvereni tarafından sözleşmeye taraf bir başka ülkeye iş için gönderilmiş işçiler, bu işin yapılması için 1 yılı aşmamak koşuluyla gönderildikleri ülkenin sigortasına tabi olurlar. Örneğin, Portekiz’den ülkemize iş için gönderilmiş bir çalışan, CE1 belgesi ile birlikte 1 yıl boyunca Portekiz’in mevzuatına tabi kalacaktır. 1 yıldan sonra sürenin uzatılabilmesi yetkili Kurumların mutabakatına bağlı olarak mümkündür.
Sigortalılık Süresinin Birleştirilmesi
Sigortalılık süresine bağlı olarak sağlanacak Kurum yardımlarında, Akit ülkelerde geçen sigortalılık süreleri de dikkate alınır.
Aylık bağlamak için sigortalılık süreleri tespit edilirken, Akit ülkelerde çalışılmış süreler “geçmiş sigortalılık süresi” olarak kabul edilerek sigortalılık süresinden sayılacaktır.
Hastalık ve Analık Bakımından Sigorta İşlemleri
Avrupa Sosyal Güvenlik Anlaşması ve Ek Anlaşmasında, analık ve hastalık yardımlarından yararlanmak ile ilgili konularda varsa iki ülke arasında ayrıca imzalanmış sözleşme hükümlerinin geçerli olacağı bildirilmiştir. İspanya ve Portekiz ile Türkiye arasında ayrıca bir sözleşme olmadığı için analık va hastalık ile ilgili hükümler bu ülkelere gönderilmiş ya da bu ülkelerden gelen işçilere uygulanmayacaktır.
Fakat, 4/1-a kapsamında sigortalı olan bir işçinin hastalık ve analık sigortalarından doğan yardımlara hak kazanmak için Türkiye’deki sigortalılık süresi yetersiz kalıyorsa, bu iki Akit ülkelerinde geçirdiği süreler sigortalılık süresinden sayılacaktır.
SGK’nın 2021/34 sayılı Genelgesinin aslına ulaşmak için tıklayın.
