iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Av. Erten Cılga
MESS Hukuk Müşaviri
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun yürürlüğe girmesi sürekli erteleniyor. Sosyal tarafların mutabakatının bir türlü sağlanamaması, Yasa’nın Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen hükümlerine yönelik değişikliklere ilişkin çalışmalara başlanmasına bir anlamda engel gibi gözüküyor. Bunun yanı sıra ülkemizin seçim ortamı içinde bulunması da elbette önemli bir başka etken. Yeni Yasa’nın yürürlüğe girmesi, eş zamanlı olarak yürürlükteki Sosyal Sigortalar Kanunu’nun gündemden düşmesine de neden oluyor. Mevcut 506 sayılı Yasa’da sürekli değişiklikler yapılıyor. Bu duruma son örnek de idari para cezalarını düzenleyen 140. maddede yapılan değişiklik.
Değişiklikler takip edilemiyor
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun idari para cezalarını düzenleyen 140. maddesindeki başvuru ile ilgili bu değişikliği takip etmek artık neredeyse imkansız hale geldi.
Yapılan düzenlemeye göre; Sosyal Güvenlik Kanunu uyarınca verilecek idari para cezalarının tebliği tarihinden itibaren on beş gün içinde Kurumun ilgili ünitesine itiraz edilebileceği hususunda bir değişiklik yok. Ancak Kurumca itirazı reddedilenler artık kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde idare mahkemesine başvurmak durumundalar. Bu değişikliğe temel teşkil eden ise 6 Nisan 2007’de Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı.
Bu noktaya gelinmesi ise uzun bir mevzuat değişikliği zinciri… Bilindiği üzere 2003 yılına kadar sulh ceza mahkemeleri yetkiliyken, Anayasa Mahkemesi, 2001/225 E. ve 2002/88 K. sayılı 8.10.2002 tarihli kararı ile SSK tarafından uygulanan idari para cezalarının bir idari işlem olduğu ve bu cezalara ait davaların idare mahkemelerinde görülmesi gerektiğine yönelik karar verdi. Anayasa Mahkemesi’nin bu kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra Yasa metninde değişiklik yapıldı. Bu değişiklikle 6 Ağustos 2003 tarihinden itibaren Kurumca itirazı reddedilenlerin, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içinde idare mahkemesine başvurabilecekleri hükme bağlandı.
Kabahatler Kanunu devrede
İki yıla yakın bir süre başvuru yerinde bir değişiklik olmadı. Ancak 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren Kabahatler Kanunu nedeniyle tekrar bir değişiklik gündeme geldi. Kabahatler Kanunu ile idare para cezalarına karşı itirazların adli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği hükme bağlandığından yeniden sulh ceza mahkemelerine başvuru yolu açılmış oldu. Kabahatler Kanunu, 1 Haziran 2005 tarihinden önce yürürlüğe girmiş olan tüm kanunlarda yer alan idari para cezaları hakkında genel hükümlerinin uygulanacağını düzenliyordu. Ve genel hükümler içinde yasal başvuru yolları da bulunmaktaydı. Bunun sonucunda da 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yer alan idari para cezaları hakkında Kabahatler Kanunu’nun genel hükümleri uygulandı. Bu durum, 15 Şubat 2006 tarihinde yapılan yasal değişiklikle 506 sayılı Yasa’nın 140. maddesine de yansıtıldı.
Anayasa Mahkemesi yine “idare mahkemesi” dedi
Konuyla ilgili gelinen son noktayı ise verdiği kararla Anayasa Mahkemesi koydu. Yüksek Mahkeme, 2003 yılında verdiği karara benzer bir kararla, (6 Nisan 2007 tarih ve 26485 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4.10.2006 tarih, 2006/75 Esas ve 2006/99 Karar) SSK m. 140/4’de yer alan “Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde yetkili sulh ceza mahkemesine başvurabilirler.” cümlesini iptal etti.
Bu iptal kararı sonrasında maddenin diğer cümlelerinde yer alan “… Sulh ceza mahkemesinin verdiği son karara karşı, yargı çevresinde yer alan ağır ceza mahkemesine itiraz edilebilir. Bu itiraz, kararın tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yapılır. 2.000 Yeni Türk Lirası dahil idari para cezalarına karşı sulh ceza mahkemesine başvuru üzerine verilen kararlar kesindir….” hükümleri nedeniyle itiraza başvuru yeri açısından kısa da olsa bir belirsizlik oluştu. Ancak bu belirsizlik 20 Mayıs 2007 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve artık kanıksanan adıyla bir torba kanunla giderildi.
İdare Mahkemeleri görevli
Yapılan değişiklikle 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun idari para cezalarına karşı kanun yolunu düzenleyen 140. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları yukarıda belirtilen Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda değiştirildi. Buna göre; Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilecekler. Mahkemeye başvurulması cezanın takip ve tahsilini durdurmayacak. İdari para cezalarının, Kuruma itiraz ve yargı yoluna başvurulmaksızın tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilecek. Peşin ödeme, idari para cezalarına karşı kuruma itiraz etme ve yargı yoluna başvurma hakkını etkilemeyecek. Ancak, Kurumca itirazın reddedilmesi veya mahkemece Kurum lehine karar verilmesi halinde, daha önce tahsil edilmemiş olan dörtte birlik ceza tutarı, 80. madde hükmü de dikkate alınarak tahsil edilecek.
Fiilin işlendiği günden itibaren beş yıl içinde tebliğ edilemeyen idari para cezaları zaman aşımına uğrayacak. İdari para cezaları hakkında, söz konusu Kanun’da hüküm bulunmayan hallerde ise Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanacak.
Otuz gün mü? Altmış gün mü?
Yalnız burada iki konuya dikkat çekmek gerekiyor. Bunlardan ilki, yapılan Kanun değişikliğiyle idare mahkemelerine başvuru süresinin otuz gün olarak belirlemesidir. Bilindiği üzere, İdari Yargılama Usulü Kanunu’na göre, dava açma süresi, özel kanunlarda ayrı süre gösterilmediği hallerde, Danıştay’da ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür. Söz konusu maddede yapılan bir önceki değişiklikten önce de bu süre Yasa’da altmış gündü. Başvuru süresinin altmış gün yerine otuz gün olarak belirlenmesinin gerekçesi bilinmemekle birlikte sürenin kısaltılmasına olumlu bakmak pek mümkün gözükmemektedir.
İkinci dikkat çekilmesi gereken husus ise; yürürlüğü, yukarıda belirtilen torba kanunla, 1 Ocak 2008 tarihine ertelenen Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. maddesinde belirtildiği üzere, idari para cezalarına karşı Kurumca itirazı reddedilenlerin yetkili sulh ceza mahkemesine başvurabileceklerine ilişkin düzenlemenin varlığıdır.
Kaynak: MESS İşveren Gazetesi, Haziran 2007
